Zawał serca

​
Do najważniejszych czynników ryzyka, na które jesteśmy  w stanie wpłynąć należą:

•         nadwaga i otyłość,

•         nadciśnienie tętnicze,

•         wysoki poziom cholesterolu we krwi.

Ich nieprawidłowe wartości spowodowane są najczęściej przez nieodpowiednią dietę, która z jednej strony jest bogata w tłuszcze zwierzęce, cukry proste,  duże ilości soli, a z drugiej strony zawiera małe ilości warzyw i owoców, czy też  produktów bogatych w błonnik. Kolejną przyczyną jest niska aktywność fizyczna, której konsekwencją są podwyższone wartości ciśnienia i trudności w utrzymaniu prawidłowej wagi. Ponadto należy podkreślić wpływ palenia tytoniu na układ krążenia, ponieważ w dymie tytoniowym zawarte są substancje mające właściwości kurczące naczynia oraz zwiększające krzepliwość krwi.

 

Kilka słów o sercu.
 

Jest to bardzo ważny i wyjątkowy narząd w naszym ciele. Tworzą go komórki mięśniowe o szczególnej budowie i właściwościach zwane kardiomiocytami. Dzięki nim narząd ten może pracować non-stop i posiada własny automatyzm, tzn.  nie wymaga ciągłego i bezwzględnego sterowania przez wyższe ośrodki nerwowe.  Jednakże, żeby serce mogło funkcjonować bez zarzutu i spełniać efektywnie swoją rolę, musi mieć dostarczoną krew bogatą w tlen i substancje odżywcze.

Krew do mięśniówki serca doprowadzana jest za pośrednictwem dwóch tętnic wieńcowych- prawej i lewej odchodzących od aorty.  Każda z nich unaczynia konkretne obszary narządu. Nieprawidłowości i choroby tych naczyń mogą być przyczyną niedokrwienia poszczególnych części serca przez nie zaopatrywanych. Dłużej trwający niedostateczny dopływ krwi może doprowadzić do śmierci czyli martwicy kardiomiocytów.

 

Na czym polega miażdżyca?
Z miażdżycą mamy do czynienia, gdy w obrębie ściany naczynia krwionośnego odkładają się struktury zwane blaszkami. Zbudowane są one z wielu składników, głównie tłuszczu( cholesterolu), różnego rodzaju komórek zapalnych oraz substancji przez nie produkowanych np. włóknika. Ich obecność powoduje stopniowe zwężanie światła tętnic ograniczając dostarczanie krwi. W miarę wzrostu ich struktura staje się coraz bardziej niestabilna. Efektem tego może być jej nagłe pęknięcie  i uruchomienie procesów zakrzepowych, przez co zostaje odcięty dopływ natlenionej krwi do komórek. Miażdżyca może obejmować różne tętnice. Najczęściej dotyczy aorty, tętnic kończyn dolnych, mózgu oraz wieńcowych.  Dlatego osoby z wysokim poziomem cholesterolu we krwi są bardziej narażone na choroby układu krążenia, w tym zawał serca.

 

Co to jest zawał?
Zawał serca, czy też często używany w mowie potocznej, atak serca, to taka sytuacja, gdy komórki są niedotlenione przez co najmniej 20 minut, co prowadzi do ich martwicy. Tak jak wspomniano wyżej, najczęstszą przyczyną zawału jest zakrzepica w naczyniach wieńcowych wywołana pękniętą blaszką miażdzycową.

 

Jakie objawy wskazują na zawał serca?
Najbardziej typowym objawem wskazującym na zawał serca jest charakterystyczny ból. Zlokalizowany jest on najczęściej w okolicy mostka, jednak zdarza się, że promieniuje do szyi, lewego barku i ramienia, żuchwy, rzadziej jest odczuwany w nadbrzuszu. Pacjenci opisują go jako uczucie gniecenia, ściskania, pieczenia lub „jakby ktoś położył na ich klatce piersiowej jakiś ciężki przedmiot”. Dolegliwości mogą wystąpić w spoczynku, trwają długo i nie zmniejszają  się po podaniu popularnej nitrogliceryny pod język. Objawami towarzyszącymi może być duszność, zawroty głowy nudności i wymioty. Ponadto pacjent jest bardzo wystraszony, spocony i ma przyspieszone bicie serca. Niestety czasami zawał może przebiegać nietypowo, z mało specyficznymi objawami lub wręcz bezobjawowo. Dotyczy to szczególnie osób chorujących na cukrzycę.

 

Co należy zrobić?
Jeśli mamy do czynienia z osobą, która skarży się na tego typu dolegliwości należy jak najszybciej wezwać pogotowie. Lekarz po zebraniu wywiadu i zbadaniu chorego, wykona badanie EKG, które może przybliżyć rozpoznanie. Jednak, żeby mieć pewność, że  doszło do zawału konieczne jest wykonanie oznaczenia markerów martwicy kardiomiocytów, z których najbardziej swoiste są troponiny I oraz T. Pojawiają się one już po 3 godzinach od epizodu i utrzymują nawet kilka dni po zawale. 

 

Jak leczymy zawał?
Aktualnie w całym kraju jest bardzo dobrze rozwinięta sieć pracowni kardiologii interwencyjnej. Chory z opisanymi wyżej objawami jest natychmiast tam kierowany. Lekarze wykonują u pacjenta koronarografię. Jest to badanie umożliwiające obrazowanie naczyń wieńcowych. Pacjent ma wprowadzany, przez tętnicę udową na kończynie dolnej lub promieniową na kończynie górnej, cewnik aż do serca, przez który podawana jest substancja kontrastująca. Jednocześnie przy pomocy aparatu RTG obrazowane jest na ekranie serce, a w szczególności jego tętnice. Gdy jedno z naczyń jest niedrożne natychmiast widać blokadę w przepływie środka kontrastowego. Plusem tego badania jest to, że można jednocześnie wykonać angioplastykę, czyli  próbę udrożnienia tętnicy. Wykonuję się to za pomocą balonika rozszerzającego naczynie lub wszczepia się stent czyli taką sprężynkę zapewniającą drożność w tętnicy.  Innymi sposobami leczenia jest rozpuszczanie zakrzepu przy pomocy leków ( fibrynoliza) lub operacja kardiochirurgiczna polegająca na wytworzeniu „sztucznych” połączeń omijających krytyczne zwężenie w naczyniu (by-pass). Metody te wykorzystywane w szczególnych przypadkach, gdy z różnych przyczyn niemożliwe jest wykonanie angioplastyki.

 

Co dalej?
Pacjent po udanym zabiegu bardzo szybko wraca do formy, Mimo to  żeby leczenie było skuteczne i trwałe konieczne jest przestrzeganie zaleceń lekarza. Należą do nich przyjmowanie leków m.in. przeciwpłytkowych , które zmniejszają ryzyko ponownego zakrzepu w tętnicy, obniżających poziom „złego” cholesterolu, normalizujących ciśnienie krwi oraz poprawiających pracę serca. Jednocześnie bardzo istotne w leczeniu chorego jest zmiana jego trybu życia polegająca na odpowiedniej diecie, zwiększeniu aktywności fizycznej oraz rzuceniu palenia.

 

Obecnie rokowanie w zawale serca jest coraz lepsze. Jednak warunkiem tego jest szybka interwencja kardiologiczna oraz właściwa współpraca pacjenta z lekarzem w trakcie procesu leczenia.

​